(π. Βασίλειος Βολουδάκης)
Πιστοί στήν ὑπόσχεση πού δώσαμε στούς ἀναγνώστες μας, συνεχίζουμε τή συζήτησή μας γιά τήν ἀνδρική καί τή γυναικεία ψυχολογία, προσεγγίζοντας τίς ὁδηγίες-“κλειδιά” τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου πρός τό ἀνδρόγυνο.
Αὐτές οἱ ὁδηγίες περιέχονται στήν «Πρός Ἐφεσίους» Ἐπιστολή του καί διαβάζονται πάντοτε κατά τήν τέλεση τοῦ Μυστηρίου τοῦ γάμου.
Δυστυχώς, ὅμως, δέν ἔχουν ἀξιοποιηθεῖ ὅσο θά ἔπρεπε, οὔτε ἀπό ἐμᾶς τούς κληρικούς, οὔτε ἀπό τά ἀνδρόγυνα. Ἀντιθέτως, μάλιστα, ἀντί νά τίς κατανοήσουμε καί νά φωτίσουμε μ’ αὐτές τήν πορεία μας γιά τήν ἕνωση τῶν δύο φύλων, τίς παρεξηγοῦμε σέ τέτοιο βαθμό, ὥστε, μερικές φορές, γίνονται καί τίτλοι σατιρικῶν θεατρικῶν ἔργων.
Ἄς προσπαθήσουμε, λοιπόν, νά μαθητεύσουμε κοντά στόν γνήσιο ψυχολόγο τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν ἅγιο Παῦλο, ὁ ὃποῖος ὄχι μόνο μισογύνης δέν ἦταν - ὅπως ἐπιπόλαια κατηγορεῖται ἀπό μερικούς ἀμαθεῖς- ἀλλά εἶναι ὁ μόνος πού ἐπεσήμανε μέ τόση ἀκρίβεια τήν παθολογία τῆς ἀνδρικῆς καί τῆς γυναικείας ψυχολογίας.
ΟΔΗΓΙΑ ΠΡΩΤΗ
«Ὑποτασσόμενοι ἀλλήλοις ἐν φόβω Χριστοῦ».
Πρώτη ὁδηγία τοῦ ἁγίου Παύλου εἶναι αὐτή πού μᾶς ξεκαθαρίζει πώς ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναῖκα εἶναι τῆς ἴδιας ἀξίας γιατί εἶναι καί οἱ δύο φορεῖς μιᾶς ἰδιαίτερης ὁ καθένας πνευματικῆς περιουσίας, πού εἶναι, ὅμως, ἀπαραίτητη καί στόν ἄλλον.
Αὐτό προκύπτει σαφῶς καί ἀβίαστα ἀπό τήν προτροπή τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου πρός τό ἀνδρόγυνο: «Ὑποτασσόμενοι ἀλλήλοις ἐν φόβῳ Χριστοῦ». Πῶς ἀλλιῶς θά μπορούσαμε νά ἐξηγήσουμε αὐτήν τήν προτροπή ἄν δέν τήν ἐξηγήσουμε μέ γνώμονα τό ὅτι καί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναῖκα διασώζουν ὁ καθένας τους κάποιες ὑγιεῖς ἰδιότητες τῆς ἀρχικά (πρό τῆς Πτώσεως) ἑνιαίας ἀνθρώπινης ψυχῆς τίς ὁποῖες πρέπει νά μεταδώσουν ὁ ἕνας στόν ἄλλον;
Σάν φορεῖς πολυτίμων ἰδιοτήτων ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναῖκα πρέπει νά ἀλληλοϋποτάσσωνται, γιατί μόνο ἔτσι θά προσλάβουν ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον τά πολύτιμα στοιχεῖα, πού, ἐνῶ ἔχουν ἀτονίσει καί ξεθωριάσει στόν ἕνα, διασώζονται στόν ἄλλον.
Μέ τήν προτροπή «ὑποτασσόμενοι ἀλλήλοις» καταρρέει ἡ πλάνη περί ἀνωτερότητος τοῦ ἀνδρός ἔναντι τῆς γυναίκας καί ἐπιστρατεύονται καί οἱ δύο σέ μιά πορεία ἐπανενεργοποιήσεως τῶν ἀδρανοποιημένων ἰδιοτήτων πού κρύβουν μέσα τους.
Ἔτσι πλουτίζεται ἡ «πτωχεία» τοῦ φύλου τους μέ τά στοιχεῖα τοῦ ἄλλου φύλου ὥστε νά πάψουν πλέον νά εἶναι ὁ ἕνας τό «ἕτερον ἥμισυ» τοῦ ἄλλου ἀλλά νά εἶναι καί οἱ δύο ἕνα, σέ μιά ἀδιάσπαστη ἑνότητα.
Ἡ ἀλληλοϋποταγή τῶν δύο πρέπει νά γίνεται «ἐν φόβω Χριστοῦ», μέ ἀπόλυτη, δηλαδή, συναίσθηση τοῦ τί πάμε νά κάνουμε καί γιά ποιό σκοπό, ἀλλιῶς θά εἶναι δουλική ὑποταγή καί παράδοση ἄνευ ὅρων μέ ὀλέθριες ἐπιπτώσεις καί στήν ψυχοσύνθεση τοῦ καθενός ἀλλά καί στή μεταξύ τους σχέση. Ἀπό τήν ἐκτροπή στήν δουλικότητα κινδυνεύουν οἱ ἄνδρες καί αὐτό θά φανῆ καλύτερα στή συνέχεια.
Δυστυχῶς, αὐτή τήν πρώτη καί σημαντική ὁδηγία τοῦ ἁγίου Παύλου δέν φαίνεται νά τήν ἔχουν προσέξει πολλοί χριστιανοί καί γι’ αὐτό δέν μποροῦν νά ἀξιοποιήσουν καί τίς ὑπόλοιπες, μέ ἀποτέλεσμα νά ἐπικρατῆ θεωρητικό χάος στις «θεολογικές» διατυπώσεις περί τῶν σχέσεων τῶν δύο φύλων ἀλλά καί πόλεμος καί μάχη τῶν δύο φύλων στήν καθημερινή ζωή.
Ἔχει ἐπικρατήσει ἡ ἀντίληψη πώς ὁ ἄνδρας εἶναι ὁ κυρίαρχος καί ἡ γυναῖκα πρέπει νά ὑποτάσσεται σ’ αὐτόν. Αὐτό τό συμπεραίνουν ἐπιπόλαια ἀπό τήν δεύτερη ὁδηγία τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου μέ τήν ὁποία προτρέπει ἀποκλειστικά καί μόνο τίς γυναῖκες νά ὑποτάσσωνται στούς ἄνδρες τους. Ἔτσι, ὅμως, χάνεται ἡ οὐσία τῶν ὁδηγιῶν τῆς Ἐκκλησίας, γιατί ἄλλο Ἐκείνη θέλει νά μᾶς εἰπῆ καί ἄλλο καταλαβαίνουμε.
Πρέπει νά γνωρίζουμε πώς ἡ Ἀγία Γραφή (μέσα στήν ὁποία ἀνήκει καί ἡ Πρός Ἐφεσίους Ἐπιστολή μέ τίς ὁδηγίες τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πρός τό ἀνδρόγυνο) δέν περιττολογεῖ. Μιλάει λιτά, μέ πληρότητα καί σαφήνεια, προϋποθέτει, ὅμως, συνθετική μελέτη ἐκ μέρους τῶν ἀναγνωστῶν, γιατί δέν ἀναλύει λεπτομερῶς τίς αὐθεντικές ἀλήθειες ἀλλά μόνο τίς καταθέτει.
Ἔτσι καί στό προκείμενο θέμα, στήν Ἀποστολική περικοπή, πού διαβάζεται στό μυστήριο τοῦ γάμου, πρέπει νά ἀναζητήσουμε τόν «νοῦν» τῶν διατυπώσεων τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου ἑνώνοντας ἀδιαιρέτως ἀλλά καί ἀσυγχύτως τίς προτροπές καί ὁδηγίες του.
Συνεπῶς δέν εἶναι σωστό νά προχωρήσουμε στήν δεύτερη ὁδηγία, μέ τήν ὁποία προτρέπει τίς γυναῖκες νά ὑποτάσσωνται στούς ἄνδρες τους καί ἐν τῷ μεταξύ νά ἔχουμε ἐντελῶς λησμονήσει ὅτι λίγο πρίν εἶχε εἰπεῖ καί στούς δύο «ὑποτασσόμενοι ἀλλήλοις».
ΟΔΗΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
«Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδρᾶσιν
ὑποτάσσεσθε ὡς τῷ Κυρίῳ».
Δέν πρέπει, λοιπόν, νά μᾶς ἀφήση ἀπροβλημάτιστους τό γεγονός ὅτι ὁ Ἅγιος Παῦλος παραλείπει νά συστήση ὀνομαστικά στόν ἄνδρα ὅτι πρέπει νά ὑποτάσσεται στήν γυναῖκα του ἐνῶ στίς γυναῖκες τό συνιστᾶ: «Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδρᾶσιν ὑποτάσσεσθε». Ἀσφαλῶς ὑπάρχει λόγος. Καί ὁ λόγος δέν εἶναι αὐτός πού νομίζουν οἱ πολλοί καί τόν προβάλλουν ἐπιπόλαια. Ὁ λόγος δέν εἶναι πώς οἱ γυναῖκες εἶναι κατώτερες καί πρέπει νά ὑποτάσσωνται στόν ἀνώτερο ἄνδρα, διότι, ὅπως προείπαμε, κάτι τέτοιο τό διαψεύδει ὁ ἴδιος ὁ ἅγιος Ἀπόστολος μέ αὐτά πού προέταξε γράφοντας «ὑποτασσόμενοι ἀλλήλοις».
Τότε γιατί ἄραγε παροτρύνει ὀνομαστικά μόνο τίς γυναῖκες ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; Ἀπλούστατα, ἐπειδή οἱ γυναῖκες δυσκολεύονται πολύ νά ὑποταχθοῦν στούς ἄνδρες τους, ἐνῶ οἱ ἄνδρες πολύ εὔκολα ὑποτάσσονται σ’ αὐτές.
Ἀπό ἐδώ καί πέρα ἀρχίζει μιά μεγάλη συζήτηση, πού τήν κάνει ἀκόμη μεγαλύτερη τό γεγονός ὅτι οἱ πτυχές της αὐτές δέν ἔχουν πολυσυζητηθεῖ, γι’ αὐτό καί ἀπουσιάζει σχετική βιβλιογραφία, στήν ὁποία κανείς θά μποροῦσε νά παραπέμψη τόν ἀναγνώστη.
Ἴσως θά ἦταν πιό εὔκολη μιά προφορική συζήτηση τοῦ θέματος αὐτοῦ, ὅπως ἔχουμε τήν εὐχέρεια νά τήν κάνουμε στήν Πνευματική μας Ἑστία, ὅμως πρέπει ὑποχρεωτικά νά προσγειωθοῦμε στις ἀπαιτήσεις τοῦ γραπτοῦ λόγου, ὁ ὁποῖος, ἐκτός τῶν ἄλλων περιορισμῶν, στερεῖ ἀπό τούς ἀναγνώστες τή δυνατότητα ὑποβολῆς διευκρινιστικών ἐρωτήσεων.
Καλοῦνται, λοιπόν, ὀνομαστικά οἱ γυναῖκες ἀπό τόν Ἀπόστολο Παῦλο νά συνειδητοποιήσουν ὅτι ἔχουν δυσκολία ὑπακοῆς στόν ἄνδρα τους καί ὅτι ἡ δυσκολία αὐτή, ἄν δέν ξεπερασθῆ, θά τίς στερήση ἀπό τήν ἐπικοινωνία καί τή σχέση μαζί του, πού τήν ἔχουν ἀπόλυτη ἀνάγκη.
Οἱ γυναῖκες ἔχουν μεγάλη δυσκολία νά ὑπακούσουν γιατί κυριαρχεῖ τό συναίσθημά τους, τό ὁποῖο δημιουργεῖ σ’ αὐτές ἀνασφάλεια. Ζητοῦν ἀπό τόν ἄνδρα τους σταθερότητα ἀλλά ταυτόχρονα καί τρυφερότητα καί στήν προσπάθειά τους νά ἀποσπάσουν αὐτά παίρνουν πρωτοβουλίες με τίς ὁποῖες δοκιμάζουν τίς ἀντοχές καί τή στήριξη τῶν ἀνδρῶν.
Τότε ἀκριβῶς πρέπει οἱ ἄνδρες νά σταθοῦν σωστά. Νά δείξουν ἀποφασιστικότητα, χωρίς, ὅμως, αἰσθήματα ἡγεμόνος πρός ὑπηκόους. Νά ἀναλάβουν εὐθῦνες ὄχι μόνο βιοποριστικές (στίς ὁποῖες συνήθως ἀνταποκρίνονται μέ ἐπιτυχία) ἀλλά τίς εὐθῦνες τῶν ἀνθρώπων, πού ἐπωμίζονται οἱ γυναῖκες τους. Κυρίως, ὅμως, νά ἀντιλαμβάνονται τίς συναισθηματικές καί ψυχολογικές τους ἐπιβαρύνσεις καί νά προσφέρουν λύσεις σ’ αὐτές ὄχι σάν ψυχοθεραπευτές, μέ τήν ψυχολογία γιατροῦ πρός ἀσθενή ἀλλά σάν συναντιλήπτορες καί συμπορευτές σέ μιά κοινή πορεία ὅπου σκοπός καί τῶν δύο εἶναι νά ἑνώσουν τά χαρίσματά τους γιά νά ἐπουλώσουν τά ψυχικά τραύματά τους, νά ἀναπληρώσουν τίς ἐλλείψεις τους καί νά πλουτίση ὁ ἕνας τόν ἄλλον μέ τίς ὑγιεῖς ἰδιότητες πού διέσωσε τό φύλο του ἀπό την ἀρχική, πρό τῆς Πτώσεως, καταγωγή.
Τότε, ὅμως, πού οἱ γυναῖκες χρειάζονται τούς ἄνδρες τους ἑδραίους καί ἀμετακίνητους, ἐκεῖνοι ὑποχωροῦν καί ὑπακούουν δουλικά σ’ αὐτές, χωρίς σκέψη καί χωρίς νά ἀντιλαμβάνωνται τι ἀκριβῶς χρειάζονται ἀπό αὐτούς οἱ γυναῖκες τους.
Οἱ γυναῖκες στήν προσπάθειά τους νά δοκιμάσουν τήν ἀνθεκτικότητα τῶν ἀνδρῶν τους, ὥστε να βεβαιωθοῦν ὄτι μποροῦν νά στηριχθοῦν σ’ αὐτούς, συμπεριφέρονται πρός αὐτούς μέ τόσο ἀδυσώπητο τρόπο, πού οἱ ἄνδρες, ἀντί νά ἀφυπνισθοῦν καί νά μεταφράσουν σωστά τή συμπεριφορά τῶν γυναικῶν τους, καταρρέουν καί ὑπακούουν τυφλά, δίνοντας τήν εἰκόνα τοῦ "κορόϊδου". Ὑποτάσσονται σ’ αὐτές δουλικά σέ ἀπίστευτο βαθμό, ὄχι ἀπό ἀγάπη πρός τίς γυναῖκες τους, ἀλλά γιά νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τή συνεχή μουρμούρα τους καί νά καρπωθοῦν ἀπ' αὐτές κάποια ἐρωτικά ὠφέλη.
Συγχρόνως, τούς ἐξυπηρετεῖ αὐτή ἡ τακτική γιατί τούς ἀπαλλάσσει ἀπό εὐθῦνες καί περιορίζει τίς μεταξύ τους συζητήσεις —πρᾶγμα πού κουράζει πολύ τούς ἄνδρες, πού δέν ἔχουν ἀντιληφθεῖ σωστά τό ρόλο τους, ἀλλά ἀνακουφίζει τίς γυναῖκες— καί ἔτσι, μοιραῖα, ἀδικοῦνται οἱ ἄνδρες στά μάτια τῶν γυναικῶν τους, γιατί αὐτές κρίνουν μόνο ἀπό αὐτό πού βλέπουν καί ὄχι αὐτό πού εἶναι πράγματι ὁ ἄνδρας τους. Καί αὐτό πού βλέπουν εἶναι ἕνας ἄνδρας -"κορόϊδο".
Ὅταν, βέβαια, τό συνειδητοποιοῦν αὐτό οἱ ἄνδρες, κάποιες φορές ἀντιδροῦν σάν "ἀντράκια" καί ἡσυχάζουν τή συνείδησή τους ὅτι πάτησαν τίς φωνές στή γυναῖκα τους καί θέλουν νά πιστεύουν πώς δέν ἀνήκουν σ’ αὐτούς πού οἱ γυναῖκες τους τούς "σέρνουν ἀπό τή μύτη"!
Ἡ κατάληξη εἶναι γνωστή. Σ' αὐτή τή συμπεριφορά τῶν ἀνδρῶν οἱ γυναῖκες δείχνουν τήν καταφρόνησή τους. Ἀφοῦ, δοκιμάζοντας τούς ἄνδρες τους, "κατάφεραν" νά τούς ἀποδιοργανώσουν καί νά τούς κάνουν νά ἀντιδράσουν σάν "κορόϊδα", ὕστερα τούς περιφρονοῦν.
Γιά νά πραγματοποιηθῆ ἡ δεύτερη ὁδηγία τοῦ ἁγίου Παύλου πρός τίς γυναίκες, τό νά ὑποτάσσωνται, δηλαδή, στούς ἄνδρες τους σάν νά ἔχουν μπροστά τους τόν Χριστό, ἀπαιτεῖται ἡ βοήθεια καί ἡ σωστή συνεργασία τῶν ἀνδρῶν. Ἀλλά αὐτό θά τό ἀναπτύξουμε, σύν Θεῷ στο ἐπόμενο τεῦχος μας.
------------------------------------------------
(πηγή: Περιοδικό «Ενοριακή Ευλογία» τεύχος 32)
