"Ἱστορικόν Παρεκκλησίου Ἁγίου Νικολάου Ἱλίου"

Tό παρεκκλήσιον τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγ. Νικολάου εἶναι ὁ πρῶτος ναός τῆς περιοχῆς ἐδῶ καί πάνω ἀπό 200 χρόνια. Σέ συμβόλαιο τοῦ 1841 (ἀρ. συμβ. 4070/14 – 3- 1841) μνημονεύεται ἡ περιοχή ὡς περιοχή τοῦ Ἁγίου Νικολάου – φτερῆ, μνημονεύεται ἐπίσης καί τό ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου μετά τῆς μάνδρας αὐτοῦ. Τό ἐκκλησάκι εἶναι κτῖσμα πρό τοῦ 1830, ἔχει δέ χαρακτηρισθῆ ὑπό τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ Φ.Ε.Κ. 45/27 – 1 – 1977, «ὡς διατηρητέον μνημεῖον, καθ’ ὅσον πρόκειται περί κτίσματος τῶν πρό τοῦ 1830 χρόνων, διασώζοντος σημαντικάς τοιχογραφίας τοῦ 17ου – 18ου αἰῶνος».. Eἶναι κτιμένο στούς πρόποδες τοῦ ὄρους Ζαχαρίτσα. 

Ἡ περιοχή τήν ἐποχή ἐκείνη ἦτο ἀκατοίκητος σέ ὅλη της τήν ἔκταση. Ἦταν ἐκτάσεις ἀκαλλιέργητες, λόγῳ τοῦ πετρώδους τοῦ ἐδάφους. Γιαὐτό καί δέν ὑπάρχουν δένδρα μεγάλα, μόνο μικροί θάμνοι καί πόες.

Ὑπάρχει προφορική παράδοσις ὅτι τό ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγ. Νικολάου, κτίσθηκε ἀπό Ἀρβανίτες οἱ ὁποίοι κατοικοῦσαν στήν περιοχή τοῦ Καματεροῦ. Γιαὐτό ἦτο ὑπό τήν κυριαρχίαν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου Καματεροῦ μέχρι τά τελευταῖα χρόνα. 

Τό πρῶτο παλαιό Ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγ. Νικολάου εἶναι ἕνα πετρόκτιστο κτίσμα διαστάσεων ἐσωτερικά 6.30 μ Χ 2,60 μ. Τό πάχος τοῦ τοίχου εἶναι 0,95 μ. Στό ἐκκλησάκι αὐτό ἔγινε μία προέκτασις, κατά δέκα μέτρα καί αὐτό τό κτίσμα πετρόκτιστο καί μέ πάχος τοιχείων 0,95 μ. Ἡ σκεπή καλύπτεται ἀπό κεραμύδια βυζαντινοῦ τύπου.

Ἡ Ἁγία Τράπεζα εἶναι κυκλική ἐντοιχισμένη καί ἔχει πλάτος 1,50 μ. καί βάθος 1 μ. Σέ ἀπόσταση ἑβδομήντα ἑκατοστῶν ἀπό τήν Ἁγ. Τράπεζα ὑπάρχει χαμηλό τέμπλο μέ βημόθυρα, μέ ἕνα ἁπλό σκάλισμα, ἀγνώστου χρόνου κατασκευῆς, ὕψους 0,92 μ. καί πλάτους 2,52 μ. 

Στήν κόγχη εἶναι ἁγιογραφημένη ἡ Πλατυτέρα τῶν Οὐρανῶν (ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ) καί κάτωθεν αὐτῆς καί στό κέντρο ὑπάρχει τό Κιβώριο. Ἀριστερά τοῦ Κιβωρίου ὑπάρχουν οἱ εἰκόνες τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου καί τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Δεξιά τοῦ Κιβωρίου ὑπάρχουν οἱ εἰκόνες τοῦ Ἁγ. Βασιλείου καί Ἁγ. Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου. Πάνω ἀπό τήν Πλατυτέρα, στήν μετωπίδα ὑπάρχει τό «Ἅγιο Μανδήλιο». 

Ἡ Ἁγία Πρόθεσις ἐφάπτεται τῆς Ἁγ. Τραπέζης καί σχηματίζει γωνία. Στήν μία πλευρά εἶναι ἁγιογραφημένος ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Θεολόγος καί στήν ἄλλη, «ἡ Ἄκρα Ταπείνωσις».

Ἔξω τοῦ Ἁγίου Βήματος καί στήν ἀριστερή πλευρά (κοιτάζοντας Ἀνατολάς) εὑρίσκεται ἁγιογραφημένος ὁ Ἅγ. Νικόλαος ἔνθρονος (σέ Βυζαντινή Ἁγιογραφία) διαστάσεων 1,80 Χ 0,85 m. Ἀκολουθεῖ ἕνα καινό περίπου 30 cm καί ὑπάρχει καί πάλι ἄλλη ἁγιογραφία τοῦ Ἁγ. Νικολάου (ἔνθρονος) διαστάσεων 120 Χ 70 cm. 

Ἀπό τήν δεξιά πλευρά εἶναι ἁγιογραφημένος ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος διαστάσεων 105 Χ 75 cm. Μετά ἀπό ἕνα διάστημα 30 cm ὑπάρχει καί πάλι Ἁγιογραφημένος ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος.

Γιατί νά ὑπάρχουν δύο ἁγιογραφίαι ἰδίων ἁγίων ὁ ἕνας δίπλα στόν ἄλλο; Πιθανή ἐξήγησις εἶναι ὅτι ἀνάμεσα στίς δύο ὅμοιες ἁγιογραφίες ὑπῆρχε παλαιό τέμπλο πέτρινο ἤ ξύλινο. Ὑπάρχει μικρό ἐξόγκωμα ἀνάμεσα στίς δύο ἁγιογραφίες, στό κενό τῶν 30 cm, καί τοῦτο μαρτυρεῖ τήν ὕπαρξιν τοῦ τέμπλου. Τό πότε ἀφαιρέθηκε καί μετεφέρθη στό σημερινό σημεῖο (τό τέμπλο) εἶναι ἄγνωστο. Γιαὐτό ἡ μία Ἁγιογραφία εὑρίσκετο ἐντός τοῦ Ἁγίου Βήματος καί ἄλλη ἐκτός. Ἔτσι μπορεῖ νά ἐξηγηθῇ ἡ Ἁγιογραφία ἰδίων ἁγίων, ὁ ἕνας δίπλα στόν ἄλλο. 

Ὁ ρυθμός εἶναι Βασιλικός (θολωτός). Στό ἐκκλησάκι ὑπάρχουν ἐπίσης τρεῖς φορητές εἰκονες μεταγενέστερες (ὄχι Βυζαντινές), ἀγνώστου χρόνου ἁγιογραφήσεως. Ἡ μία εἰκονίζει τήν Παναγία ἀριστεροκρατοῦσα τόν Χριστό, διαστάσεων 150 Χ 80 cm, ἡ ἄλλη τούς Ἁγίους Κων/νον καί Ἐλένην, διαστάσεων 125 Χ 95 cm, καί ἡ ἄλλη τόν Ἅγιον Νικόλαον, διαστάσεων 115 Χ 70 cm.

Ὅπως ἀναφέρουν παλαιοί κάτοικοι καί ὅπως ἐκείνοι τά ἐπληροφορήθηκαν ἀπό παλαιοτέρους, στό πανηγύρι τοῦ Ἁγίου Νικολάου, συγκεντρώνοντο πιστοί ἀπό πολλές περιοχές τῆς Ἀθήνας γιά νά τιμήσουν τόν Ἁγιο Νικόλαο. Ἀπό τό Περιστέρι, τό Αἰγάλεω, τά Πατήσια, τούς Ἁγίους Ἀναργύρους, τό Ζεφύρι, τίς Ἀχαρνές καί ἀπό ἄλλα σημεῖα.

Καί σήμερον ἀκόμη συρρέει πολύς κόσμος κατά τήν πανήγυριν. Ἀπό τό μεσημέρι τῆς παραμονῆς τῆς ἑορτῆς ἔως περασμένα μεσάνυκτα τῆς κυριωνύμου ἡμέρας τῆς πανηγύρεως, δέν σταματᾶ τό προσκύνημα. Ἐδῶ πραγματικά βλέπεις καί θαυμάζεις τήν εὐλάβειαν καί τήν πίστιν τῶν προσκυνητῶν, πού καρτερικά ἀναμένουν στήν σειρά ἔως ὅτου φθάσουν στήν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου καί ἐναποθέσουν τό τάμα τους καί ἐπικαλεσθοῦν τήν βοήθειάν του καί μεσητεία του πρός τόν Τριαδικόν Θεόν.