Βίος αγίου Μαξίμου Ομολογητού: "5. Ομολογία της Ορθόδοξης πίστης"

 

Αφού πέρασαν πέντε χρόνια, ο αυτοκράτορας κάλεσε πάλι τον Άγιο Μάξιμο και τους δύο μαθητές του από την εξορία στην Κωνσταντινούπολη. Με την ανατολή του ηλίου το πλοίο έφτασε στην Πόλη. Οι δύο αρχηγοί της φρουράς, με δέκα στρατιώτες, απομάκρυναν τους εξόριστους από το πλοίο και τους φυλάκισαν τον καθέναν χωριστά μισόγυμνους και ξυπόλυτους.

 

Λίγες ημέρες αργότερα οδηγήθηκαν στο παλάτι του αυτοκράτορα οι δύο μαθητές έμειναν έξω φρουρούμενοι, ενώ ο Άγιος οδηγήθηκε μέσα όπου είχαν συναχθεί αξιωματούχοι και πολλά επίσημα πρόσωπα Μόλις εμφανίστηκε, ο βασιλικός ταμίας τον ρώτησε οργισμένα: «Είσαι χριστιανός;»

«Με τη χάρη του Χριστού, του Θεού των πάντων, είμαι χριστιανός», απάντησε ο γέροντας.

«Λες ψέματα», είπε ο ταμίας γεμάτος θυμό. «Ας το αμφισβητείτε εσείς», απάντησε ο Άγιος. «Ο Θεός βεβαιώνει ότι παραμένω ακλόνητα χριστιανός».

«Μα, αν είσαι χριστιανός», αντεπιτέθηκε ο ταμίας, «τότε γιατί μισείς τον αυτοκράτορα;»
«Από πού φαίνεται αυτό;» ρώτησε ο Άγιος. «Η έχθρα είναι ένα κρυμμένο συναίσθημα της ψυχής, ακριβώς όπως είναι και η αγάπη».
«Από τα έργα σου», απάντησε ο ταμίας. «Έχει γίνει γνωστό σε όλους πως είσαι εχθρός της αυτοκρατορίας του. Έχεις παραδώσει όλη την Αφρική, την Αίγυπτο, την Αλεξάνδρεια, την Πεντάπολη, την Τρίπολη στους Σαρακηνούς!»
«Πού υπάρχει αξιόπιστη απόδειξη αυτού που ισχυρίζεστε;» ρώτησε ο Άγιος.

Κατόπιν, παρουσίασαν κάποιον ονόματι Ιωάννη, πρώην σακελάριο του Πέτρου, την εποχή που ο τελευταίος ήταν κυβερνήτης της Νουμιδίας στην Αφρική. Αυτός ο Ιωάννης είπε: «Πριν από είκοσι δύο χρόνια, ο παππούς του κυρίου μας, ο αυτοκράτορας, διέταξε τον ευλογημένο Πέτρο να οδηγήσει τον στρατό στην Αίγυπτο εναντίον των Σαρακηνών. Ο Πέτρος σε εμπιστεύθηκε ως υπηρέτη του Θεού και σου έγραψε, ζητώντας σου μια σωστή συμβουλή. Εσύ όμως του απάντησες, πως ο Θεός δεν ήθελε να βοηθήσει τον αυτοκράτορα Ηράκλειο και τους διαδόχους του».

Τότε ο Άγιος του είπε: «Αν λες αλήθεια και έχεις τις επιστολές, τότε παρουσίασε τες να διαβαστούν, και τότε θα αποδεχθώ την καταδίκη μου σύμφωνα με τον νόμο».
«Δεν έχω τα γράμματά σου και δεν γνωρίζω ούτε πότε αλληλογραφήσατε, αλλά στο στρατόπεδο τότε όλοι μιλούσαν γι' αυτό», απάντησε ο Ιωάννης.
«Γιατί τότε από ολόκληρο τον στρατό μόνο εσύ με κατηγορείς;» αντέτεινε ο Άγιος. «Έχουμε ποτέ ξανασυναντηθεί;»

Και, απευθυνόμενος στη σύναξη, είπε: «Ρωτήστε τους εαυτούς σας: Είναι δίκαιο να καλείτε τέτοια πρόσωπα για μάρτυρες; Έχει ειπωθεί από τον Θεό, τον δίκαιο δικαστή όλων: Με όποια δικαιοσύνη κρίνετε θα κριθείτε και με ό,τι μέτρο μετράτε θα μετρηθείτε».

Τότε έφεραν μέσα τον Σέργιο Μαγούντα. «Πριν από δέκα χρόνια», άρχισε, «ο ευλογημένος ηγούμενος Θωμάς από τη Ρώμη μου είπε τα ακόλουθα: Ο πάπας Θεόδωρος με έστειλε στον Γρηγόριο, τον έπαρχο της Αφρικής, ο οποίος είχε αποσχιστεί από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία εκείνη την περίοδο, για να του πω να μην φοβηθεί τον βυζαντινό στρατό. Ο δούλος του Θεού αββάς Μάξιμος είχε δει ένα όνειρο: Χοροί αγγέλων στέκονταν στους ουρανούς, σε Ανατολή και Δύση. Εκείνοι που ήταν στην Ανατολή αναφωνούσαν: Κωνσταντίνε Αύγουστε, είσαι κατακτητής! Και εκείνοι στη Δύση αναφωνούσαν: Γρηγόριε Αύγουστε, είσαι κατακτητής! Και η φωνή του δυτικού χορού ήταν καθαρότερη και δυνατότερη από εκείνη του ανατολικού».

Όταν ο Μαγούντας τελείωσε, ο ταμίας είπε στον Άγιο: «Και τώρα ο Θεός σε έφερε σ' αυτή την πόλη, για να πεθάνεις στην πυρά».

Ο Άγιος τότε απάντησε: «Ευχαριστώ τον Θεό, ο οποίος καθαιρεί τις εκούσιες αμαρτίες μου με ακούσια βάσανα. Αλλά θλίβεται ο κόσμος λόγω των σκανδάλων γιατί είναι αναγκαίο να έρθουν τα σκάνδαλα αλλά αλίμονο σε εκείνους τους ανθρώπους από τους οποίους τα σκάνδαλα θα προκύψουν! Δεν πρέπει να λέτε ενώπιον των χριστιανών: Ας αφήσουμε ατιμώρητους εκείνους που λένε και κάνουν μόνο ό,τι ευχαριστεί τους ανθρώπους. Αυτοί ζουν τώρα, αλλά αύριο θα πάψουν να υπάρχουν. Όλα αυτά θα έπρεπε να έχουν ομολογηθεί, όταν ο Γρηγόριος ήταν ακόμη ζωντανός. Τότε ο πατριάρχης Πέτρος, ο αββάς Θωμάς και ο ευλογημένος πάπας Θεόδωρος θα μπορούσαν να είχαν κληθεί εδώ, και ενώπιον όλων θα είχα ρωτήσει τον αριστοκράτη Πέτρο: Πες μου, κύριέ μου, μου έγραψες ποτέ όσα ο σακελάριος καταμαρτυρεί, ή μήπως σου έγραψα εγώ κάτι ανάλογο; Κατά τον ίδιο τρόπο θα ρωτούσα τον ευλογημένο πάπα, αν του είχα ποτέ εξιστορήσει κανένα όνειρο. Αλλά, ακόμη κι αν ο πάπας με κατηγορούσε σχετικά με το όνειρο, η ενοχή θα ήταν αποκλειστικά δική του. Ένα όνειρο δεν είναι θέμα δικής μου βούλησης. Ο νόμος τιμωρεί μόνο εκείνες τις πράξεις που εξαρτώνται από την ελεύθερη βούληση του ατόμου».

Στη συνέχεια, κι άλλες συκοφαντίες και ψεύτικες κατηγορίες διατυπώθηκαν σε βάρος του αθώου και αγίου ανθρώπου, επειδή, ενώ ήταν στη Ρώμη, μαζί με τους μαθητές του είχαν επικρίνει τον αυτοκράτορα. Πάντως ο Άγιος απέδειξε την αθωότητά του και αντέκρουσε όλες τις συκοφαντίες με σοφά και θεόπνευστα λόγια.

Τότε έφεραν μέσα τον μαθητή του Αναστάσιο και επιδίωξαν να τον προκαλέσουν να κατηγορήσει τον δάσκαλό του. Μόλις όμως φάνηκε πως δεν θα έλεγε ψέματα εναντίον του δίκαιου ανθρώπου, άρχισαν να τον γρονθοκοπούν και μετά τον οδήγησαν, μαζί με τον δάσκαλό του, μακριά, τον καθέναν ξεχωριστά, στη φυλακή του.

Το επόμενο βράδυ, ο αριστοκράτης Τρώιλος και ο Σέργιος, ο φροντιστής της βασιλικής τράπεζας, ήρθαν να δουν τον Άγιο. Κάθισαν, έβαλαν και τον Άγιο να καθίσει, και τον ρώτησαν: «Πες μας, αββά, τι διένεξη είχες στην Αφρική και στη Ρώμη με τον Πύρρο; Με τι αποδείξεις τον έπεισες να αρνηθεί τα πιστεύω του και να δεχθεί τα δικά σου;»

Ο Άγιος απάντησε: «Αν είχα τα βιβλία όπου κατέγραψα όλες τις συζητήσεις, που κάναμε και τα επιχειρήματα τα οποία ανταλλάξαμε εκεί με τον Πύρρο, θα σου έλεγα τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια όμως, μια και μου έχουν πάρει τα βιβλία, θα σας πω ό,τι θυμάμαι. Δεν έχω κανένα δικό μου δόγμα. Ομολογώ μόνο εκείνα που είναι κοινά σε ολόκληρη την Καθολική Εκκλησία. Δεν έχω εισαγάγει στην ομολογία μου ούτε μία νέα λέξη που θα την αλλοίωνε».

«Τότε δεν θα έρθεις σε κοινωνία με τον θρόνο της Κωνσταντινούπολης;» τον ρώτησαν οι απεσταλμένοι.
«Όχι», απάντησε ο Άγιος.
«Γιατί όχι;» τον αντιρώτησαν.
«Επειδή οι προκαθήμενοι αυτής της Εκκλησίας απέρριψαν τα ψηφίσματα τεσσάρων αγίων συνόδων και αποδέχθηκαν ως κανόνα της πίστης τα Εννέα Κεφάλαια, που δημοσιεύτηκαν στην Κωνσταντινούπολη και στην Αλεξάνδρεια. Έκτοτε αποδέχτηκαν και την Έκθεσι που συνέθεσε ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Σέργιος και τον Τύπο, που εκδόθηκε πρόσφατα. Εξάλλου, στον Τύπο έχουν απορρίψει όλα όσα ομολογεί η Έκθεσις και έχουν θέσει τους εαυτούς τους εκτός Εκκλησίας. Από τότε μάλιστα αλληλοκατηγορούνται συχνά για λανθασμένη σκέψη. Επιπλέον, έχοντας ξεκοπεί από το σώμα της Εκκλησίας, καθαιρέθηκαν στην τοπική σύνοδο, που έλαβε χώρα πρόσφατα στη Ρώμη. Τι είδους μυστήρια μπορούν αυτοί πλέον να τελέσουν; Ή τι είδους πνεύμα θα κατέβει, πάνω, σε όσους έχουν χειροτονήσει;»
«Δηλαδή μόνο εσείς θα σωθείτε και όλοι οι άλλοι θα χαθούν;» ειρωνεύθηκαν αυτοί.

Τότε ο Άγιος απάντησε: «Όταν όλοι οι άνθρωποι στη Βαβυλώνα λάτρευαν τα χρυσά είδωλα, οι τρεις Άγιοι Παίδες δεν έπεσαν στην πλάνη. Δεν ασχολήθηκαν με τους άλλους, αλλά πρόσεξαν να μην απομακρυνθούν οι ίδιοι από την αληθινή ευσέβεια Ακριβώς κατά τον ίδιο τρόπο, όταν ο Δανιήλ ρίχτηκε στον λάκκο των λεόντων, δεν καταδίκασε εκείνους που τηρούσαν τον νόμο του Δαρείου και αρνούνταν να προσευχηθούν στον Θεό. Έλαβε υπόψη το καθήκον του και προτίμησε να πεθάνει, παρά να αμαρτήσει απέναντι στη συνείδησή του, παραβαίνοντας τον νόμο του Θεού. Ο Θεός απαγορεύει να καταδικάσω κάποιον και να πω πως εγώ θα σωθώ! Έτσι, θα προτιμήσω να πεθάνω, παρά να απομακρυνθώ από την αληθινή πίστη και να βασανιστώ από τη συνείδησή μου».

«Μα τι θα κάνεις εσύ», ρώτησαν οι απεσταλμένοι, «όταν η Ρώμη ενωθεί με τους Βυζαντινούς; Χθες δύο εκπρόσωποι έφθασαν από τη Ρώμη και αύριο, την Κυριακή, θα κοινωνήσουν τα Άγια Μυστήρια με τον πατριάρχη».

Ο Άγιος απάντησε: «Ακόμη κι αν ολόκληρος ο κόσμος έρθει σε κοινωνία με τον πατριάρχη, εγώ δεν θα κοινωνήσω. Γνωρίζω από τις επιστολές του Αγίου Αποστόλου Παύλου το εξής: Το Άγιο Πνεύμα δηλώνει ότι ακόμη και οι άγγελοι θα είχαν ανάθεμα αν άρχιζαν να κηρύττουν άλλο Ευαγγέλιο και να εισάγουν διαφορετική διδασκαλία».

«Είναι πραγματικά τόσο απαραίτητο να ομολογείς δύο θελήσεις και ένας είδος διπλής ενέργειας στον Χριστό;» ρώτησαν οι απεσταλμένοι.

«Απολύτως απαραίτητο», απάντησε ο Άγιος, «εφόσον επιθυμούμε να είμαστε ευσεβείς, αφού κανένα ον δεν στερείται της νοερής ενέργειας. Οι Άγιοι Πατέρες ξεκάθαρα λένε, πως κανένα ον δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τις ενέργειες που είναι συγγενείς με αυτό. Αν η φύση δεν αποκαλύπτεται στις ενέργειες, με ποιο τρόπο μπορεί κάποιος να ομολογήσει, ότι ο Χριστός είναι αληθινός Θεός και αληθινός άνθρωπος κατά τη φύση;»

Σε αυτό εκείνοι απάντησαν: «Καταλαβαίνουμε, ότι αυτό είναι αλήθεια. Εντούτοις, μη θλίβεις τον αυτοκράτορα. Αυτός συνέταξε τον Τύπο για την ειρήνη της Εκκλησίας και για να αντιμετωπίσει ό,τι προκαλεί διαφωνία λόγω των διαφορετικών απόψεων».

Τότε ο άνθρωπος του Θεού έπεσε καταγής και με δάκρυα απάντησε: «Ο καλός και θεοφιλής αυτοκράτορας δεν πρέπει εξαιτίας της αναξιότητάς μου να θλίβεται, επειδή σιωπώ στις διαταγές του, γιατί δεν επιθυμώ να εξοργίσω τον Θεό. Αλλά σύμφωνα με τον λόγο του θείου Απόστολου: "Ο Θεός τοποθέτησε τον καθέναν σε ορισμένη θέση: Πρώτα έρχονται οι Απόστολοι, έπειτα οι Προφήτες, έπειτα οι διδάσκαλοι" είναι ξεκάθαρο πως είναι ο ίδιος ο Χριστός που μιλάει μέσω αυτών. Οι θείες Γραφές, τα έργα των θείων Πατέρων και οι αποφάσεις των συνόδων μάς διδάσκουν, πως ο σαρκωθείς Ιησούς Χριστός, ο Κύριός μας και Θεός, έχει τη δύναμη να επιθυμεί και να ενεργεί σύμφωνα με τη θεία και με την ανθρώπινη φύση Του. Εκτός της αμαρτίας, δεν στερείται καμία από αυτές τις ενέργειες, από τις οποίες αναγνωρίζεται ως Θεός ή ως άνθρωπος. Αν ο Χριστός είναι τέλειος και στις δύο φύσεις, τότε είναι προφανές πως όποιος δεν ομολογεί, πως Αυτός έχει όλες τις φυσικές ενέργειες και των δύο φύσεων, διαστρεβλώνει εντελώς το μυστήριο της ενσάρκωσης του Χριστού».

Όταν ο Άγιος ολοκλήρωσε την παραπάνω θέση του, οι απεσταλμένοι εγκωμίασαν το φρόνημά του. Δεν μπορούσαν να βρουν τρόπο να τον αντικρούσουν. Τότε ο Σέργιος είπε: «Μόνο εσύ δημιουργείς πρόβλημα και εξαιτίας σου πολλοί αρνούνται να έρθουν σε κοινωνία με την εδώ Εκκλησία».
«Μα ποιος μπορεί να βεβαιώσει, ότι έχω διατάξει κάποιον να μην έχει κοινωνία με την Εκκλησία του Βυζαντίου;» διαμαρτυρήθηκε ο Άγιος Μάξιμος.

Σε αυτό ο Σέργιος απάντησε: «Το γεγονός ότι δεν είσαι σε κοινωνία με αυτή την Εκκλησία εμποδίζει πολλούς να έχουν κοινωνία μαζί μας».
«Δεν υπάρχει τίποτε σοβαρότερο από το κατηγορητήριο της συνείδησης και δεν υπάρχει τίποτε πιο προσφιλές από την ηρεμία και την αναπαυμένη συνείδηση», είπε ο άνθρωπος του Θεού.
Τότε ο Τρώιλος, αναφερόμενος στο γεγονός ότι ο Τύπος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου είχε αναθεματιστεί σε όλη τη Δύση, είπε στον Άγιο: «Είναι καλό η ερμηνεία αυτή του ευσεβούς αυτοκράτορά μας να είναι τόσο υποτιμημένη;»

Ο Άγιος απάντησε: «Είθε ο Θεός να συγχωρέσει, όσους τον παρακίνησαν να εκδώσει αυτό το διάταγμα!»
Ο Τρώιλος ρώτησε τότε: «Ποιος τον παρακίνησε και ποιος το επέτρεψε;»

Και ο Άγιος απάντησε: «Οι επικεφαλείς των Εκκλησιών τον συμβούλεψαν και οι ευγενείς το επέτρεψαν όμως η ντροπή στιγματίζει τον αυτοκράτορα, ο οποίος είναι αθώος και ξένος προς αυτή την αίρεση. Συμβουλέψτε τον να πράξει όπως παλαιότερα ο μακαριστός παππούς του Ηράκλειος. Όταν έμαθε ότι πολλοί Πατέρες στη Δύση δεν δέχτηκαν την Έκθεσί του περί πίστης και καταδίκασαν την αίρεση που περιλάμβανε, έστειλε επιστολές παντού, που βεβαίωναν ότι η Έκθεσις δεν ήταν δική του, αλλά ανήκε στον προηγούμενο πατριάρχη, τον Σέργιο. Έτσι απαλλάχθηκε από την κατηγορία Αφήστε τον αυτοκράτορα που είναι τώρα έτοιμος να κυβερνήσει, να κάνει το ίδιο και έπειτα θα πάψει να κατηγορείται».

Οι απεσταλμένοι σιώπησαν για πολλή ώρα κουνώντας σκεφτικά τα κεφάλια τους: «Είναι δύσκολο, σχεδόν απίθανο, να γίνουν όλα όσα συμβουλεύεις, αββά».

------------------------------------------------------

πηγή: "Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής", εκδ. Ιερά Καλύβη Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Νέα Σκήτη Αγίου Όρους, 2010, σελ.55-63.